ظوابط احداث جایگاه سوخت

3-5-مطالعات پايه تاسيسات و تجهيزات حمل و نقل

رشد سريع جمعيت و افزايش تملك وسايل نقليه 

3-5-1- ارزيابي وضعيت موجود تجهيزات و تاسيسات حمل و نقل

تاسيسات و تجهيزات مرتبط با حمل و نقل و انبارداري عمدتاَ در حاشيه محور جاده جديد و قديم قوچان و محور سيمان و كلات مستقر و متمركز شده اند.

اين تاسيسات و تجهيزات عمدتا شامل پمپ بنزين، تعميرگاههاي خوروهاي سنگين، پاركينگ، سرويس هاي حمل و نقل و نظاير آنها مي باشد. 

3-5-2- ضوابط و مقررات ملاك عمل، معيارها و استانداردهاي موجود

3-5-2-1- ضوابط و مقررات ملاك عمل

به گزارش ارگان معماری :در طرح جامع مشهد(95-1370)، خدمات خودرو نظير صافكاري و تعميرگاههاي خودرو و سرويس هاي حمل و نقل جزء كاربري صنعتي محسوب شده و پيشنهاد طرح جامع در اين زمينه تعيين مكان هايي است  كه از يك سو فعاليت هاي اين رده  در آن ها ايجاد شوند و از سوي ديگر به تدريج خدمات پراكنده به اين مكان ها انتقال يابند.  .  (طرح جامع مشهد،جلد26،برنامه ریزی تفصیلی کاربری زمین،صفحه51)

همچنين در اين طرح پاركينگ و انبارها در قالب كاربري تاسيسات و تجهيزات شهري ذكر شده است. 

منطقه انبارها در دو محور نيشابور و قوچان كه پرترددترين محورهاي دروني مشهد به حساب مي آيند به مساحت 450هكتار پيش بيني شده است.

برای برخی از کاربری ها از قبيل پاركينگ و مراكز تاسيسات زيربنايي شهري در طرح جامع ، اراضي به صورت ذخیره پیش بینی شده كه برحسب نيازها قابل تشخيص مي باشد. 

(طرح جامع مشهد،جلد26،برنامه ریزی تفصیلی کاربری زمین،صفحه82)

3-5-2-2- معيارها و استانداردهاي موجود

مكان يابي و استقرار تجهيزات و خدمات مرتبط با حمل و نقل از مهمترين موضوع هاي فرآيند برنامه ريزي شهري به شمار مي رود. ضرورت توجه به آن در كلان شهر مشهد كه روز به روز در حال توسعه است و دو ويژگي توسعه پر شتاب كالبدي و رشد فزاينده جمعيتي دارد، از اهميتي دوچندان برخوردار مي شود. لذا در ادامه به تعاريف عمده درخصوص تاسيسات و تجهيزات حمل و نقل و انبارداري پرداخته مي شود.با ارگان معماری همراه باشید

    با توجه به تعاريف مركز آمار ايران، انواع خدمات و تسهيلات را به گروه هاي مختلفي تقسيم كرده است كه دو گروه از اين خدمات مرتبط با حمل و نقل مباشد عبارتند از:

- خدمات حمل و نقل شهري( شامل سرويس هاي حمل و نقل، پاركينگ، پمپ بنزين و... )

- خدمات فني و تعميراتي( شامل انواع تعميرات خودرو ،لوازم خانگي و ساختماني و غيره)      

 

بنا بر تعريف عمومي  «فعاليت خدماتي، فعاليتي است كه در خصوص ايجاد تسهيلات براي زندگي افراد و تسهيل فرآيند توليد(صنعتي و كشاورزي) صورت گرفته و كالاي ملموسي نيز توليد نمي كند»

بر پايه اين تعريف، طيف بسيار وسيع و متنوعي از فعاليت هاي انساني، با اهداف مختلف و در قالب سازمان ها و تشكل هاي متفاوت در زمره فعاليت هاي خدماتي قرار مي گيرند.بررسي انواع مراكز و فعاليت هاي خدماتي نشان مي دهد كه سه دسته بندي اساسي مي توان قائل گرديد:

الف) خدمات زيرساختي مبتني بر تاسيسات و تجهيزات شهري

ب)خدمات فني-تعميراتي مبتني بر توليدات صنعتي

پ) خدمات رفاهي و اجتماعي مبتني بر زيرساختهاي اجتماعي

خدمات فني تعميراتي طيف وسيعي از فعاليت هاي فني را دربر گرفته و شامل موارد زير مي باشد:

تعميرات سبك خودروهاي سبك، شامل: تعويض روغن،شستشوي خودرو،پنچرگيري و تعويض لنت، ميزان فرمان،تعميرات برقي،باتري سازي و نظاير آن.

تعميرات سنگين خودروهاي سبك شامل: صاف كاري، شاسي كشي، تعمير موتور، نقاشي و نظاير آن است.

تعميرگاههاي خودروهاي سنگين شامل كليه تعميرات و خدمات مربوط به  كاميون،تانكر،بونكر،جرثقيل،تريلي و نظاير آن است.

مكانيابي اين خدمات و تجهيزات باعث ايجاد پديده جذب و دفع جمعيت و كالبد شهري مي شود. بدين معني كه در هر دوره توسعه، كاربري مزاحم و بزرگ و همچنين مراكز تاسيساتي و تجهيزاتي نظير كشتارگاه،سيلو، انبارها، كارخانجات برق و گورستان در حومه ها و در فاصله هاي مناسبي نسبت به شهر جانمايي شده و مستقر گشته اند. ليكن در موج توسعه بعدي اين عناصر و مراكز در محاصره و بافت هاي شهري گسيخته، پيوسته و يا ناپيوسته قرار گرفته اند.به اين ترتيب، لايه هاي مختلفي از بافت هاي صنعتي و خدماتي مزاحم با بافت هاي  شهري و مسكوني درآميخته شده و معضلات اساسي و متعددي در زمينه كالبدي، ترافيكي، زيست محيطي و غيره پديد آورده اند. لذا بايستي معيار و ضوابطي مربوط به مكانيابي مناسب اين تاسيسات و تجهيزات در نظر گرفته شود. 

اَرگان معماری دنیای اطلاعات معماری

1-سازمان حفاظت محيط زيست                                

سازمان حفاظت محيط زيست ايران مجموعه مقرراتي زيرعنوان ضوابط و معيارهاي استقرار صنايع و مراكز خدماتي تدوين كرده است كه براساس آن انواع گروههاي مجاز و غيرمجاز صنايع تعيين شده است. در اين مقررات، تاسيسات و تجهيزات مرتبط با حمل و نقل و انبارداري جزء صنايع و خدمات شهري محسوب شده كه عموماَ بدون آلودگي و مزاحمت ذاتي و شديد هستند كه رفع مزاحمت آنها با تمهيدات فني و كالبدي امكان پذير است.    

   

طبق ضوابط اين سازمان، با توجه به مقياس عملكردي شهرك و خدمات فني پيش بيني شده براي آن، اين خدمات طبق جدول زير عمدتاَ در گروه الف،ب،ج  قرار دارند .   

منطقه بندي خدمات و صنايع از نظر سازمان حفاظت محيط زيست

گروه صنايع	معيارهاي مكان يابي
گروه «الف»	صنايع و خدمات اين گروه مجاز مي باشند تا در منطقه هاي صنعتي يا تجاري داخل محدوده مصوب شهري استقرار يابند.
گروه «ب»	صنايع و خدمات اين گروه مجاز مي باشند تا داخل حريم زيست محيطي شهرها مشروط به رعايت حداقل فاصله دويست متر از مراكز مسكوني ، درماني و آموزشي و يك صدمتري مراكز نظامي و انتظامي استقرار يابند. بديهي است رعايت كليه حريم هاي قانوني الزامي مي باشد.
گروه «ج»	صنايع و خدمات اين گروه مجاز مي باشند تا در منطقه هاي صنعتي داخل حريم زيست محيطي هر شهر يا خارج از حريم زيست محيطي و با رعايت حداقل فاصله 500متر از مراكز مسكوني ، آموزشي و درماني و رعايت حريم قانوني جاده استقرار يابند.
گروه «د» و «ه»	صنايع و خدمات اين گروه مجاز مي باشند خارج از حريم زيست محيطي هر شهر مشروط به رعايت فواصل لازم از مراكز حساس مطابق جدول ضميمه استقرار يابند.
گروه «و»	صنايع و خدمات جهت استقرار صنايع اين گروه باتوجه به اثرات زيست محيطي آنها، اصول كاربري زمين و ظرفيت پذيرش محيط توسط سازمان حفاظت محيط زيست ارزيابي و اعلام نظر خواهد شد.

               ماخذ: دفتر محيط زيست انساني

تعارف و اصطلاحات:

محدوده مصوب شهري: محدوده مصوب شهري عبارت است از محدوده اي كه طبق نظر دفتر قني استانداري يا اداره كل مسكن و شهرستان استان تعيين مي گردد.

حريم زيست محيطي: حريم زيست محيطي عبارت از محدوده اي به عرض 5 كيلومتر بعد از محدوده مصوب شهري براي شهرهايي با جمعيت بيش از 200000نفر و 3كيلومتر براي شهرهاي بين 75000تا 200000 و 2كيلومتر براي شهرهاي زير 75000نفر.

2-ايمني و ضوابط احداث جايگاه عرضه فرآورده هاي نفتي ( شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران)

توسعه منطقي و موزون جايگاه هاي عرضه فرآورده هاي نفتي در سطح كشور با هدف تامين رفاه و تسهيلات براي مردم و تعريف جايگاه، به عنوان يكي از مولفه هاي شهر سالم در جهت دسترسي آسان شهروندان، جلوگيري از اتلاف سوخت و ترغيب بخش خصوصي به سرمايه گذاري در كلان شهرها، از اهداف عالي شركت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران مي باشد. 

در همين راستا، همگام با آسان سازي مقررات و روشها و تعريف مسئوليتها در بخشهاي تصديگري و حاكميتي و آزادسازي طراحي و احداث جايگاه و تاكيد بر روزآمدي استانداردها، اطلاع رساني مناسب جهت ورود به حوزه توزيع فرآورده هاي نفتي و آگاهي عموم از قوانين و مقررات موجود، در دستور كار اين شركت قرار داشته و دارد.

اَرگان معماری دنیای اطلاعات معماری

 

الف) انواع جايگاه و ابعاد زمين مورد نياز احداث جايگاه

 1. جايگاه تك سكو بنزين با ابعاد (7 در 8) (10 در 6) (16 در 5/9) مترمربع، جهت عرضه بنزين در شهرهاي بزرگ كه مشكل كمبود زمين يا گراني زمين وجود دارد و همچنين براي احداث در پاركينگها، مجتمع هاي بزرگ مسكوني، اداري، صنعتي به صورت عرضه در اتاقك :

2. جايگاه تك سكو بنزين، حداقل بر 22 متر و حداقل عمق 11 متر

3. جايگاه 2 سكو بنزين، حداقل بر 22 متر و حداقل عمق 16 متر

4. جايگاه 3 سكو بنزين، حداقل بر 30 متر و حداقل عمق 30 متر

5. جايگاه 2 فرآورده 2 سكويي، حداقل بر 40 متر و حداقل عمق 25 متر

6. جايگاه 2 فرآورده 3 سكويي، حداقل بر 40 متر و حداقل عمق 40 متر

7. جايگاه 2 فرآورده 4 سكويي، حداقل بر 40 متر و حداقل عمق 60 متر

 ب) شرايط و موقعيت زمين پيشنهادي جايگاه

 1. ترجيحا" زمين پيشنهادي از مراكزي كه با كار گرم (جوشكاري، نانوائي و ...) مرتبط هستند، فاصله مناسب داشته باشد.

2. خيابان دسترسي به جايگاه قابليت مانور نفتكش را داشته باشد. حريم برق فشار قوي (دكل - پست) لوله هاي انتقال گاز و خطوط راه آهن رعايت شده باشد.

3. زمين نبايستي در حريم رودخانه - مسيل باشد.

4. طراحي جايگاه بايستي تحت نظارت و مسئوليت مهندسي مشاور مورد تائيد سازمان نظام مهندسي و يا ساير دستگاه هاي ذيربط انجام شود.

5. لازم است كليه نقشه هاي تهيه شده توسط مشاور، به لحاظ مراعات تمامي استانداردهاي تاسيسات نفتي، به تائيد مهندس منطقه و واحد HSE منطقه رسانيده شود.

 ج) خلاصه برخي از الزامات جهت طراحي جايگاه

1- عرضه بنزين در سكوهاي مجاور دفتر و عرضه نفت وگاز در سكوهاي مجاور خيابان (جاده)، مدنظر قرار گيرد.

2- به منظور فرار سريع نفتكش در زمان حريق، محل تخليه در خروجي جايگاه در نظر گرفته شود.

3- فاصله بين دو سكو، حداقل 6 متر در نظر گرفته شود.

4- پيش بيني تلمبه مخصوص عرضه بنزين به موتور سيكلت ها، به صورت مجزا، در صورت امكان

5-طراحي جايگاه، به ويژه نماي داخلي و خارجي ساختمان، متناسب با شرايط اقليمي و فرهنگي هر منطقه اجرا شود.

6- تهيه و نصب ژنراتور برق اضطراري، مجهز به سيستم راه انداز اتوماتيك الزامي است.

7- اجراي طرح كف پخش كن اتوماتيك با سنسورهاي مربوطه، جهت سايبان تلمبه ها، روي حوضچه مخازن و محل تخليه يا طرح هاي مناسب جايگزين ديگر براي اعلام و اطفاء 

حريق.

8- نصب سيستم سطح و دماسنج هوشمند و سيستم جلوگيري از سرريز مخازن الزامي است.

9- مخازن زيرزميني جايگاه ميبايستي حداقل با ظرفيت 45000 ليتر ساخته و نصب شوند. (حدود 5/1 برابر بالاترين ظرفيت نفتكش هاي موجود)

10- ارتفاع سكوهاي بنزين 10 سانتي متر به همراه پيش بيني گارد مناسب جهت تلمبه ها

11- رعايت مقررات آئين نامه 2800 جهت مقاوم سازي در تاسيسات و ابنيه، در برابر زلزله الزامي است و همچنين رعايت مبحث 19 مقررات ملي ساختمان در كليه ابنيه جايگاه

12- تفكيك و محصور نمودن محوطه مخازن از ساير تاسيسات و قسمت هاي جايگاه

13- پيش بيني سيستم هوشمند حفاظت الكترونيكي با نصب دوربين هاي مدار بسته

14- ضروری است کلیه جایگاه های سوخت مجهز به سیستم آب آتش نشانی و سیستم کف شوند 

15- احداث کانال در حاشیه طولی پمپ بنزین ها با در نظر گرفتن شیب مناسب در مقابل محل تخلیه سوخت و هدایت کانال به حوضچه سرپوشیده با ظرفیت حداقل 20000 لیتر 

16- تخلیه حوضچه بعداز هربارشستشو و در نظر گرفتن پمپ مناسب جهت تخلیه 

17-  لازم است که تا انتهای تخلیه سوخت راننده در محل حضور داشته باشد 

18- ضروری است به تعداد کافی خاموش کننده پودری و سطل شن در جایگاه وجود داشته باشد 

19-لازم است پرسنل آموزش و تعلیمات لازم ایمنی را فراگرفته باشند 

20-کروکی مسیرلوله کشی ها و شیرفلکه و مخازن سوخت تهیه و در اختیار سازمان آتش نشانی قرار گیرد.

21- سیم ارت مخازن بررسی و درصورت وجود نقص سریعاً مرتفع گردد  

22- تعبیه تابلوهای هشدار در خصوص عدم استعمال دخانیات و تلفن همراه در داخل جایگاه.

برای سرمایه گذاری قدرتمند و تضمین شده در ساخت واحداث جایگاه پمپ بنزین  CNG، همه چیز به مکان یابی و طراحی اولیه وابسته بوده و قابل برگشت نخواهد بود.

 دستورالعمل هاي  ایمنی در کارگاه ها و تعمیرگاه های اتومبیل 

موارد ایمنی زیر در ارتباط با رعایت نکات ایمنی و پیشگیری از بروز حریق در خصوص تعمیرگاه های اتومبیل و یا شغل های مشابه  در محدوده شهرك عمل و نقل بوده كه رعايت آنها الزامي مي باشد. 

این موارد به طور کلی عبارتند از :

1-در داخل تمامی تعمیرگاه های اتومبیل بخصوص تعمیرگاه اتومبیل های بنزینی ،استفاده از هر گونه منبع حرارتی که دارای شعله روباز باشد بایستی خودداری شود . 

2-سعی شود برای شستشوی قطعات اتومیبل از بنزین استفاده نشده ، چنانچه این کار لزوماً انجام گیرد بایستی در محیط باز و پس از شستشو فوراً بنزین را در ظرف فلزی درپوش داری قرار دهند تا به آسانی تبخیر نگردد . 

3-ضروری است كه هميشه کف تعمیرگاه ها آغشته به مایعاتی از قببیل بنزین ، نفت ، گازوئیل و مشتقات نفتی نبوده و پارچه های آغشته به روغن را در تعمیرگاه نگهداری نشود.

هنگامیکه پارچه های آغشته به روغن جمع آوری و روی هم ریخته شود ، بخودی خود گرم می شود و درجه حرات را بالا می برد و ممکن است تا حدود 65 درجه سانتی گراد برسانند، مخصوصاً پارچه های پنبه ای اگر روغنی باشد بسیار خطرناک بوده و در صورتیکه در مجاورت مواد قابل اشتعال باشد حریق گسترش می یابد .

4-سعی شود لباس ها آغشته به بنزین نشود و از شستشوی لباس با بنزین خودداری گردد . زیرا هنگام شستشو، بنزین در دمای معمولی و حتی در دمای زیر صفر بخار شده و بخارات حاصله که از هوا سنگین تر می باشد طی مسافت قابل ملاحظه ای به منبع حرارتی یا هر گونه منبع تولید جرقه رسیده و باعث برگشت شعله و در نتیجه انفجار می گردد

5-حداقل در تعمیرگاه یکدستگاه خاموش کننده شش کیلویی پودری در معرض دید و در ارتفاع مناسب نصب شود .

( حداکثر ارتفاع ازبالای خاموش کننده تا کف تمام شده 50/1 سانتی متر باشد )

6-سرپرست کارگاه و کلیه پرسنل مربوطه باید با طرز کار کپسول های خاموش کننده و جعبه های آب آتش نشانی بطور عملی و تئوری آشنایی داشته و هر 3 ماه یکبار تمرین عملی آتش نشانی انجام دهند تا در موقع لزوم بتوانند بموقع و قبل از گسترش ، آتش را مهار و خاموش سازند.

3-5-3- بررسي طرح ها و پروژه هاي در دست احداث و برنامه هاي آتي

اَرگان معماری دنیای اطلاعات معماری