هنگامی كه از میدان امام خمینی (ره) یا میدان توپخانه به سمت جنوب حرکت می کنیم، خیابانی با ساختمان هایی سرد، كشیده و بلندمرتبه و تابلوی عظیم وزارت اقتصاد و دارایی خودنمایی می كند. نام این خیابان، باب همایون می باشد.

اما پیش از شرح این بنا، این سؤال را مطرح می کنیم که: باب همایون و درب اندرون كجا هستند، چرا هستند و چرا نیستند؟ آیا تا به حال در میان حجم انبوه رفت و آمد روزانه ای كه در محدوده ارگ تاریخی تهران برقرار است، كسی درباره كجا بودن اندرونی شاهان قاجار در تهران (طهران عتیق) سوالی برایش پیش آمده است؟ متأسفانه مجموعه اندرونی قصر پادشاهان قاجار در پایتخت ایران با تكمیل ساختمان ھای كاخ اقتصاد و دارائی در نیمه اول قرن حاضر بطور كامل محو و نابود شد. این مجموعه گنجینه ای از كالبد معماری دوران خود و سنت های معمارانه پیش از خود بود كه اگر امروز برجای می ماند، می توانست تبدیل به موزه ای غنی از بینش ایرانی به زندگی خصوصی در شهر باشد؛ گذشته از آنكه به لحاظ كالبدی نیز حیاطی وسیع و زیبا در مركز شهر شلوغ و آلوده تهران می بود.

در محل برخورد خیابانی كه از میدان توپخانه جدید به قصر می رسید، سردر با شكوهی ساخته شد كه معمولا با عنوان سردر الماسیه یا دروازه همایون خطاب می شود. دروازه و خیابان همایون یا الماسیه، از شمال به جنوب، نیمه شمالی ارگ را به دو قسمت تقسیم می کرد و میدان توپخانه را به خیابان اندرون قصر شاه قاجار مرتبط می ساخت. درب شمالی ارگ سلطنتی موسوم به باب الماس بود و سردری مزین به آئینه کاری داشت، به همین دلیل به سردر الماسیه معروف شد که بعدها به عنوان باب همایون شهرت یافت.

در سال 1288 ه.ق (1250 خورشیدی)، به دستور ناصرالدین شاه این خیابان تعویض و نوسازی شد و به خیابانی سنگفرش شده، پهن و مستقیم، با پیاده رو و ردیف درختان و تیرهای چراغ روغن سوز و نرده های فلزی تبدیل شد. دو ردیف مغازه متحد الشکل، همگی با نماهایی مزین به تاق های مدور و تاقک های مشبک، در دو طرف خیابان ایجاد شد. وظیفه نظارت بر نوسازی به محمد رحیم خان قاجار علاء الدوله امیر نظام محول شد و در آن سنت های معماری ایرانی با بعضی از عناصر معماری اروپایی به هم آمیخت.

سردر خیابان الماسیه به صورت ساختمانی دو طبقه تجدید بنا شد و آن را باب همایون نامیدند. ظاهرا نامیدن سردر الماسیه به عنوان باب همایون، تقلیدی از دروازه های عثمانی است. طبقه پایین دروازه باب همایون با سنگ بری و کاشی های لعابی با رنگ های درخشان تزئین شد. دهانه ای بزرگ محل عبور و مرور بود و تاق نماها، ایوان ها و اتاقک های دروازه بان ها در دو جناح آن قرار داشت. معمولا هرگاه شاه می خواست با اسب از قصر بیرون رود از این دروازه عزیمت می كرد. عمارت سردر الماسیه دارای بالاخانه ای نیز بود كه شاه هنگام مراسم جشن و آتش بازی آنجا می نشست و سیاحت می كرد.

این خیابان یکی از خیابان های زیبای تهران قدیم محسوب می شد و در تابستان ها محلی برای گردش مردم بود. از آنجایی که این خیابان معبر شاه و درباریان بود، به نظافت و نگهداری آن رسیدگی کامل می شد. از بناها و عمارت های دولتی مهمی که در این خیابان قرار داشت می توان قورخانه، مدرسه نظام، مجمع الصنایع و مسجد مهدعلیا را نام برد. در زمان رضاشاه ضمن طرح های توسعه جدید، باروها و دروازه های ارگ برداشته شد، ولی خیابان باب همایون نسبتا دست نخورده باقی ماند.